Eczeem in de winter – Zeven tips

Eczeem is een belastende ziekte, die in de winter sterk kan opspelen. De kou, wind en een loeiende verwarming drogen de huid namelijk uit, waardoor eczeem kan verergeren. Voor deze chronische ziekte is helaas nog geen geneesmiddel, maar het is wel te behandelen door een dermatoloog. Dankzij mijn jarenlange ervaring als huidtherapeut en samenwerking met dermatologen, kan ik je daarnaast goede tips geven over hoe je zelf met eczeem kunt omgaan.

Vooral kinderen hebben last van eczeem.

De meest voorkomende variant van eczeem is atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd. Het is geen besmettelijke ziekte, maar het komt wel vaak voor: 10 tot 20 procent¹ van de kinderen heeft de ziekte. Onder volwassen is dit 2 tot 5 procent². Voorkeurslocaties voor atopisch eczeem zijn de hals, knieholten en de binnenkant van ellebogen. De huiduitslag die het met zich meebrengt, ziet er niet altijd hetzelfde uit. Verschijnselen die je vaak ziet zijn roodheid, zwelling, blaasjes, bultjes, korstjes, schilfering en verdikking van de huid. Overigens kunnen die verschijnselen variëren in hevigheid: een aanval, ook wel flare-up genoemd, kan spontaan opkomen, maar de klachten kunnen na een poos zomaar weer wegtrekken.

Wat je niet ziet maar wat typisch is bij atopisch eczeem, is de jeuk die ermee gepaard gaat. Doordat de huid rondom eczeemplekken ook opvallend droog en schilferend is, kan de jeuk verergeren.

Probeer nooit te krabben!

De kans op eczeem en andere infecties wordt vergroot door een droge huid, doordat een droge huid een verstoorde huidbarrière heeft. De huid kan uitdrogen door exogene (externe) factoren en endogene (interne) factoren. Externe factoren zijn bijvoorbeeld de weersomstandigheden, te vaak of te warm wassen en (bijwerkingen van) medicijngebruik. Onder interne factoren vallen erfelijkheid, hormonale invloeden, leeftijd en voeding.

De droge huid kan het begin zijn van wat we de atopische huidcyclus noemen (zie afbeelding). Deze cyclus begint bij een verstoorde huidbarrière. De huid heeft dan een grotere kans op ontstekingen, en ontstekingen gaan jeuken. Houd je je niet in en ga je krabben? Dan vormen de opengekrabde huidlagen een ideale broedplaats voor een bacterie met de naam staphylococcus aureus. Deze vermenigvuldigt zich en infecteert de huid. De infectie veroorzaakt een ontsteking, die weer jeuk veroorzaakt en zo start de cyclus weer opnieuw.

1. Douche kort en niet te warm
   Om de huid niet verder uit te drogen en omdat de huidbarrière al kwetsbaar is, kun je het beste douchen in plaats van in bad gaan. Douche niet te vaak of te lang (5-10 minuten) en nooit te warm (<32 graden). In plaats van met een handdoek te wrijven, dep je na afloop de huid droog. Ik adviseer om geen sterke zepen of doucheschuim te gebruiken. Gebruik juist douche-oliën, want die zijn milder en ze hebben een caring effect. Gebruik ook geen harde sponzen of borstelmassages.
2. Voorkom krabben
   Eczeem en jeuk gaan vaak hand in hand. Zoals je aan de atopische huidcyclus ziet, kan krabben het probleem verergeren. De opgelopen wondjes vergroten namelijk de kans op ontstekingen. Die ontstekingen veroorzaken vervolgens nieuwe jeuk. Door voorzichtig op de huid te kloppen kan de jeuk verminderen zonder dat de huid wordt beschadigd.
3. Voorkom droge lucht in huis
   In de winter staat de verwarming doorgaans hoog en daardoor wordt de lucht droger, en daarmee ook je huid. Ik raad daarom aan de luchtvochtigheid in huis omhoog te brengen, bijvoorbeeld met een luchtbevochtiger of door bakjes met water op de verwarming te zetten. Let er wel op dat de lucht niet zo vochtig wordt dat er schimmels ontstaan. Een te vochtige lucht kan namelijk ook klachten veroorzaken.
4. Je kledingkeuze
   Een groot gedeelte van de dag is je huid natuurlijk in contact met je kleding. Het is daarom belangrijk zachte, natuurlijke stoffen te dragen, zoals katoen en zijde. Schurende kleding zoals wol en niet ademende stoffen zoals nylon kun je dus het beste vermijden. Kies om dezelfde reden ook voor katoenen beddengoed.
5. Crèmes
   Wanneer je eczeem hebt, kan je huid het hele jaar droog zijn. Dermatologen adviseren daarom de huid in te blijven smeren met een goede bodylotion. Op momenten dat eczeem opspeelt en flare-ups ontstaan zal een dermatoloog sterkere middelen inzetten, zoals corticosteroïden. Het nadeel is dat deze producten niet te lang mogen worden gebruikt. Er zijn ook producten die gebruikt kunnen worden bij (de start van) een flare-up die verzachtend werken, de jeuk verlichten en antibacteriële eigenschappen hebben. In de periodes tussen de flare-ups kun je het beste producten gebruiken die de huidbarrière versterken. Gebruik hiervoor middelen met Omega 6 vetzuren en met verzachtende ingrediënten zoals Licochalcone A om de roodheid en irritatie te verminderen.

6. Kleding wassen
   Er zijn een aantal dingen waar je met wassen rekening mee kunt houden en je droge huid een plezier mee kunt doen. Ga bijvoorbeeld voor wasmiddel zonder parfum, gebruik niet te veel wasmiddel en kies een uitgebreid spoelprogramma. Wassen met ongeparfumeerde wasverzachter kan de droge huid zelfs goed doen.
7. Temperatuurverschillen
   In de winter ga je vaak van koud naar warm. Die overgang kan ervoor zorgen dat je gaat transpireren waardoor je eczeem erger kan worden. Ontkom je hier niet aan? Spoel dan je huid af onder de douche met lauw water.