Hoe beïnvloeden hormonen mijn huid – En wat kan ik eraan doen?

Als je een vrouw bent, heb je dit vast weleens gehad: onzuiverheden die plotseling opduiken net voor of nadat je ongesteld bent geweest. Zelfs wanneer je huid normaalgesproken glad is. Wat is hier aan de hand?

Onze hormonen vormen één van de belangrijkste oorzaken van acne, voor zowel tieners als volwassenen. In dit artikel leggen we het verband tussen acne en hormonen uit en verklaren we waarom vooral vrouwen hier last van hebben. Ook wordt onderzocht hoe schommelingen in de hormoonspiegel tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap en menopauze acne kunnen veroorzaken.

We weten niet precies hoe hormonen acne beïnvloeden, maar we weten wel dat de twee nauw met elkaar zijn verbonden.

Er zijn veel oorzaken die verband houden met acne, maar het is en blijft een hormonale aandoening. Hormonen zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van onze talgklieren en we ontwikkelen pas acne wanneer deze volwassen worden. Dit gebeurt tijdens de puberteit. Op dit moment produceert ons lichaam een overschot aan mannelijke hormonen (androgenen) die de productie van talg in de talgklieren stimuleren. De overproductie van talg (seborroe) is één van de symptomen die kunnen leiden tot acne. Lees verder in de oorzaken en triggers van acne en het ontstaan van acne.

In de puberteit gaat zowel bij mannen als vrouwen de testosteronspiegel (een mannelijk hormoon) omhoog. Bij mannen zorgt dit ervoor dat de penis en testikels gaan groeien. Bij vrouwen worden de spieren en botten sterker. Testosteron veroorzaakt ook acne. Hierdoor komt het in de tienerjaren ook zoveel voor. Tot wel 70 procent van alle jongeren hebben tijdens de puberteit te maken met een acnegevoelige huid.

In de meeste gevallen klaart acne na de puberteit behoorlijk op. Toch hebben tot 40 procent van alle volwassenen (vanaf 25 jaar oud) op z'n minst af en toe met acne te maken.^*1 Het verrassende is dat 75 tot 85 procent hiervan vrouw is.^*2

Dit is waar de verschillen ontstaan. Bij mannen stabiliseren de hormonen zich door de jaren heen, terwijl ze bij vrouwen blijven schommelen. Vooral tussen de 20 en 40 jaar en tijdens de menopauze zijn vrouwen gevoelig voor hormonale acne. Hier komen drie factoren bij kijken:

• De menstruatiecyclus
• Zwangerschap
• De menopauze

*1 - Zouboulis, Hautarzt 2014 • 65:733–750.
*2 - Zeichner et al., J Clin Aesthet Dermatolog., 2017; 10 (1): 37-46 and Holzmann, Sharkery, Skin Pharmacol Physiol 2014; 27: 3-8

Volgens een dermatologisch onderzoek ervaart meer dan 60 procent van de vrouwen die te maken hebben met acne voorafgaand aan de menstruatie verergering van de symptomen^*3.

Dit komt doordat de vrouwelijke menstruatiecyclus ervoor zorgt dat de hormoonspiegel stijgt en daalt. De huid wordt hierdoor op verschillende momenten in de maand anders beïnvloed.

De menstruatiecyclus duurt meestal 28 dagen (het begint op de eerste dag van de menstruatie en eindigt een dag voordat het bloeden weer begint) en elke dag is, hormonaal gezien, anders:

• Dag 1 t/m 14
  De hypofyse scheidt twee hormonen af: Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) en Luteïniserend Hormoon (LH). Deze hormonen sturen de eierstokken en hun hormoonproductie aan. Op dit moment is oestrogeen (een hormoon dat vrouwelijke kenmerken versterkt) dominant over progesteron (een hormoon dat het vrouwelijk lichaam helpt voorbereiden voor bevruchting en zwangerschap). 
• Dag 14 t/m 28
  De progesteronspiegel stijgt en dit hormoon wordt dominant. Dit stimuleert talgafscheiding wat een belangrijk effect heeft op de huid. De oestrogeenspiegel daalt.

Net voordat het bloeden begint, bevinden zowel de oestrogeen- als de progesteronspiegels zich op het laagste niveau. Op dit moment is het testosteronniveau (wat vrouwen altijd hebben, maar minder dan mannen) hoger dan de vrouwelijke hormonen waardoor nóg meer talg wordt afgescheiden.

Pre-menstruale acne speelt meestal op tussen de zeven en tien dagen voorafgaand aan de menstruatie. In de menstruatiecyclus is dit rond de dagen 18 tot 21. Tijdens de menstruatie zelf klaart de huid meestal wat op.

*3 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/features/period#1

De zwangerschap is nog zo’n periode waarin hormonen schommelen en hogere androgeenspiegels kunnen leiden tot acne.

Meer dan de helft van de zwangere vrouwen heeft tijdens de zwangerschap op z'n minst af en toe last van acne. Degenen die al acnegevoelig zijn, hebben de grootste kans om hier tijdens de zwangerschap ook last van te krijgen. Toch krijgen ook vrouwen die nooit eerder acne hebben gehad het tijdens de zwangerschap voor het eerst.^*4

De hormoonspiegels zijn tijdens het eerste trimester (de eerste drie maanden van de zwangerschap) op hun hoogst. Sommige onderzoeken gaan ervan uit dat als je tijdens de eerste drie maanden geen ongewone acne-uitbraak hebt gehad, je ook weinig risico loopt dit op een later moment tijdens de zwangerschap nog te krijgen. Maar voor deze uitspraak bestaat nog geen sluitend bewijs. Uiteindelijk kan zwangerschapsacne in elke fase van de zwangerschap en/of na de geboorte alsnog voor het eerst de kop op steken. Daar staat tegenover dat sommige vrouwen met een gevoelige huid zeggen dat hun huid tijdens de zwangerschap juist opklaarde.

De gynaecoloog die jouw zwangerschap begeleidt, kan je advies geven over je huid of een dermatoloog aanraden. Het is belangrijk dat je het met je arts bespreekt voordat je medicijnen neemt of je dieet op wat voor manier dan ook verandert. Een foetus in ontwikkeling heeft een gezond, gebalanceerd dieet nodig en bepaalde acnemedicatie zoals Isotretinoïne (een medicijn tegen zware acne) kan het ongeboren kindje schaden en mag dus niet tijdens de zwangerschap worden genomen.

*4 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/acne-during-pregnancy-treatments-causes#3

Veel vrouwen ervaren huidproblemen tijdens de menopauze. Denk aan droogheid, uitslag, verhoogde gevoeligheid en zelfs onzuiverheden en puistjes. Net als bij de menstruatiecyclus en zwangerschap kunnen sommige van deze problemen worden veroorzaakt door hormoonschommelingen.

Wanneer de menopauze begint, ondergaat het vrouwelijk lichaam rigoureuze veranderingen. De hormonen oestrogeen en progesteron worden steeds minder geproduceerd. Dit kan leiden tot een verscheidenheid aan symptomen zoals opvliegers, onregelmatige menstruatie en huidproblemen.

Huidcellen verliezen met de tijd hun vermogen om vocht vast te houden en de huid heeft meer tijd nodig om zichzelf te vernieuwen en te genezen. Hierdoor wordt de huid dunner en minder elastisch en vervolgens ook gevoeliger, droog en vatbaar voor onzuiverheden.

• Schakel professioneel advies in. 
  Als je last hebt van acne, raadpleeg dan je arts. Deze zal je de beste behandelmethoden voor jouw huid aanraden. Misschien word je geadviseerd met een endocrinoloog te praten (een hormoonspecialist) of met een gynaecoloog (een specialist op het gebied van het vrouwelijk voorplantingssysteem).
  
  Voor sommige vrouwen kan de pil helpen bij menstruatieacne. Dit werkt door middel van een proteïne genaamd Seks-Hormoon Bindend Globuline (SHBG) dat testosteron opneemt. Zo wordt het percentage oestrogeen in het bloed verhoogd.
  
  Als je zwanger bent of van plan bent zwanger te worden, moet je alle acnemedicatie vermijden en je arts of gynaecoloog vragen om alternatieven. Acnemedicatie bevat namelijk chemicaliën die gevaarlijk zijn voor een baby in ontwikkeling.
  
  Voor mannen zijn er medische opties beschikbaar die helpen de testosteronspiegel en acne in bedwang te houden. Je arts weet welke het beste bij jou passen.

• Zorg goed voor jezelf
  Voldoende lichaamsbeweging en een gezond, gebalanceerd dieet dragen bij aan een gezond lichaam. Ook voel je je hierdoor meer 'in control'. Een fyto-oestrogeenrijk dieet met natuurlijke, plantaardige hormonen kan ook helpen jouw hormonen in balans te houden. Je vindt deze stoffen in bijvoorbeeld sojabonen en andere peulvruchten. Meer weten over voeding en acne? Lees dan verder in 'Wat kan ik veranderen aan mijn dieet om mijn acnegevoelige huid te helpen?'
• Verzorg je huid
  Een regelmatige huidverzorgingsroutine en het gebruik van non-comedogene producten speciaal voor de gevoelige huid, zullen helpen je huid gezond te houden. Ook kan dit eventuele medicatie ondersteunen. Lees hier meer over in het artikel 'De ideale huidverzorgingsproducten en -routine voor de acnegevoelige huid'.
• Vermijd stress
  Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar stress kan je talgklieren activeren en daarmee je acne verergeren. Lees meer over de oorzaken van acne in 'Wat veroorzaakt acne' en 'Acne en stress' of ontdek handige kalmeringstechnieken in het artikel 'Tips voor het verminderen van stress'.