Melasma (hyperpigmentatie) – Ook bekend als 'zwangerschapsmasker'

Melasma is een soort hyperpigmentatie die veel voorkomt bij vrouwen, in het bijzonder tijdens en na de zwangerschap. Het verschijnt als grote donker verkleurde plekken in het gezicht, maar ook andere delen van het lichaam kunnen worden getroffen.

Het pigment melanine bepaalt de kleur van de ogen, het haar en de huid van een persoon. Bepaalde interne en externe factoren, zoals blootstelling aan de zon, erfelijkheid, hormonale veranderingen, ontstekingen en leeftijd kunnen de productie van melanine beïnvloeden. Overproductie leidt tot hyperpigmentatie, die tot donkere vlekken en een ongelijkmatige teint leiden. Te weinig productie (hypopigmentatie) heeft het tegenovergestelde effect, waarbij pigmentloze vlekken in de aangetaste gebieden ontstaan.

Melasma is een vorm van hyperpigmentatie die voorkomt in het gezicht, in het bijzonder op de wangen, de neusbrug, het voorhoofd en de bovenlip en soms op andere aan de zon blootgestelde delen van het lichaam, zoals de onderarmen.

Er zijn drie soorten melasma: epidermaal, dermaal en gemengd.

• Epidermale melasma tast de bovenste huidlaag aan en de hyperpigmentatie is bruin met duidelijke begrenzingen.
• Dermale melasma tast de dieper gelegen huidlagen aan en wordt gekenmerkt door blauw-grijze plekken.
• Gemengde melasma (een combinatie van epidermale en dermale melasma) ziet eruit als bruin-grijs pigment. Omdat de melaninepigmenten bij dermale en gemengde melasma dieper liggen, zijn deze soorten moeilijker te behandelen.

Melasma komt het meest voor bij vrouwen (slechts 10% van de gevallen zijn mannen) en treft tot wel 90% van de zwangere vrouwen.

Daarom wordt deze aandoening ook 'zwangerschapsmasker' of chloasma genoemd. Hoewel alle etnische groepen worden getroffen, is de kans groter bij mensen met een donkerdere huid. In tegenstelling tot ouderdomsvlekken kan melasma na de geboorte of bij vermindering van de inname van oestrogeen vanzelf verdwijnen.

Breng een bezoek aan een dermatoloog als een pigmentvlek van grootte, vorm of kleur verandert of gaat jeuken of bloeden om uit te sluiten dat het om een kwaadaardige tumor gaat.

Melasma - ofwel zwangerschapsmasker - wordt veroorzaakt door overproductie van het pigment 'melanine'. Hoewel de aandoening doorgaans ontstaat als reactie op hormonale veranderingen, zoals bij zwangerschap, gebruik van de anticonceptiepil of hormoonsubstitutietherapie (HST), kunnen andere factoren zoals blootstelling aan UV-straling, erfelijkheid, leeftijd en bepaalde medicijnen tegen epilepsie ook een rol spelen.

Melanocyten (de melanine producerende cellen die zich in de onderste laag van de opperhuid bevinden) zijn verantwoordelijk voor de toename van epidermale pigmentatie bij melasma.

"Tijdens de zwangerschap stimuleren endogene hormonen de melanocyten, waardoor deze meer melaninepigmenten gaan produceren."

Vrouwen die de anticonceptiepil slikken of een hormoonsubstitutietherapie (HST) ondergaan, kunnen ook melasma ontwikkelen, omdat in hun organismen dezelfde soort hormonale veranderingen plaatsvinden als tijdens de zwangerschap.

Blootstelling aan UV-straling is ook een belangrijke opwekkende of verhevigende factor in de ontwikkeling van melasma, dus mensen die gevoelig zijn voor deze aandoening of bij wie melasma in de familie zit, worden geadviseerd de zon te vermijden en een zonnebrandmiddel met een breed spectrum en een hoge beschermingsfactor te gebruiken om stimulering van de pigmentproductie te vermijden.

Mensen die aan melasma lijden hebben twee mogelijkheden, namelijk de verkleurde huid verwijderen of het pigment reguleren.

Verwijderen gebeurt door middel van lasertherapie, zeer sterke lichtflitsen of een chemische peeling. Deze kunnen kostbaar en ingrijpend zijn en in feite postinflammatoire hyperpigmentatie veroorzaken, vooral bij een donkere huid. Mogelijke bijwerkingen zijn ontstekingen, irritatie en een branderig gevoel.

Lasertherapieën (Fraxel, Erbium YAG) en IPL-therapie (Intense Pulsed Light)
Lasertherapieën, waarbij zeer sterke lichtflitsen op het aangetaste gebied worden gericht, zijn exacter dan chemische peelings. Deze therapie verwijdert huidcellen met hyperpigmentatie aan het huidoppervlak (de opperhuid) of in dieper gelegen huidlagen (de lederhuid), afhankelijk van de ernst van de symptomen.

Chemische peelings, zoals AHA
Bij een chemische peeling brengt de dermatoloog een zure oplossing (glycolzuur (AHA)) aan om de aangetaste huidlagen te behandelen. De huid gaat blaren vormen en valt dan af, waarbij hieronder een smetteloze huid tevoorschijn komt.

Als alternatief voor het reguleren van verkleuring van de huid is de laatste jaren een aantal plaatselijk aan te brengen medische of huidverzorgingsproducten op de markt gebracht. Deze bevatten doorgaans één of meer van de volgende bestanddelen:

• Hydroquinone 2-4% (uitsluitend Rx) - een krachtig huidbleekmiddel dat de EU in cosmetica heeft verboden in verband met de mogelijke toxicologische risico's. In de VS wordt dit middel echter nog steeds gebruikt. Een hogere concentratie (Rx > 4%) is uitsluitend op recept verkrijgbaar, terwijl lagere concentraties (> 2%) vrij worden verkocht.
• Arbutin. Deze natuurlijke bron van hydroquinone is een hoofdbestanddeel van veel producten die de huid blanker maken in Azië. Hoewel deze stof niet zo sterk of effectief is als industrieel geproduceerde hydroquinone, bestaan er ook twijfels over de veiligheid hiervan.
• Glycolzuur (of fruitzuur) wordt door dermatologen voor chemische peelings gebruikt en is een algemeen actief bestanddeel van veel plaatselijk aan te brengen crèmes tegen hyperpigmentatie.
• Kojiczuur. Als bijproduct van de Japanse rijstwijn sake is kojiczuur een veiliger, natuurlijk bestanddeel, hoewel het vermogen hiervan om de melanineproductie te verminderen te betwisten is en het bestanddeel in veel landen verboden is.
• Vitamine C-derivaten hebben bewezen dat zij relatief effectief werken tegen hyperpigmentatie en zij worden vaak in combinatie met andere actieve bestanddelen gebruikt.
• Retinoïdezuur wordt als effectief beschouwd, maar kan enige bijwerkingen hebben, zoals irritatie en verhoogde gevoeligheid voor de zon (wat al een probleem is voor mensen met postinflammatoire hyperpigmentatie). Aangezien er mogelijk een relatie bestaat met geboorteafwijkingen, mogen zwangere of borstvoeding gevende vrouwen geen retinoïdezuur gebruiken.

Een zeer effectief bestanddeel voor het verminderen van de melanineproductie en het belangrijkste actieve bestanddeel van de Eucerin Anti-Pigment lijn is Thiamidol.

Naast de plaatselijke medische behandelingen bestaan ook andere mogelijkheden voor het beheersen van melasma:

Om eventuele verdere hyperpigmentatie te voorkomen, worden mensen die gevoelig zijn voor melasma geadviseerd dagelijks een zonnebrandmiddel met een breed spectrum met een hoge beschermingsfactor te gebruiken als onderdeel van de dagelijkse reiniging, zuivering en verzorging.

Het duurt even voordat een behandeling effect laat zien (eerder weken dan dagen), dus wees geduldig, blijf het middel consequent gebruiken en houd vol.

Praat met een dermatoloog of apotheker als nieuwe donkere vlekken ontstaan, als donkere vlekken van uiterlijk veranderen of uiterlijk van de overige donkere vlekken verschillen.