Atopische huid in het gezicht – Symptomen, oorzaken en oplossingen

Een atopische huid, ofwel atopisch ezeem, in het gezicht is een zeer veel voorkomende, chronische huidziekte die volwassenen, kinderen en baby's treft. De huid van het gezicht en het lichaam is zeer droog en geïrriteerd. Eczeem kent doorgaans twee fasen: een actieve fase (ook bekend als 'flare ups') en een inactieve fase. Het is belangrijk voor patiënten om de huid tijdens de inactieve fase te beschermen, zodat de perioden tussen de actieve fasen zo lang mogelijk worden. Lees meer over atopische huid in het gezicht bij kinderen.

Atopische dermatitis (of atopisch eczeem) is een niet besmettelijke, chronische ziekte waarbij de huid van het gezicht en/of het lichaam constant droog en geïrriteerd is en jeukt. Met andere woorden; een ontstekingsziekte, die voornamelijk voorkomt in de westerse landen. De ziekte treft 10% van de wereldbevolking (10-20% van de kinderen en 2-5% van de volwassenen lijden hieraan) en de afgelopen 30 jaar is het aantal gevallen met 200-300% toegenomen.

Baby's en kleine kinderen worden het meest getroffen. 90% van de patiënten heeft last van de symptomen van een atopische huid voor het vijfde levensjaar en 80% zelfs voor het tweede levensjaar. 

Bij jonge kinderen en baby's wordt de huid van het gezicht het vaakst getroffen, maar naarmate ze ouder worden, kan de atopische huid zich naar het lichaam uitbreiden. Eczeem in het gezicht treft alle leeftijden en het verschijnt meestal als droge en schilferige plekken op de hoofdhuid, het voorhoofd, rond de ogen en achter de oren. Uitbraken komen ook zeer vaak voor op de wangen, vooral bij baby's.

Symptomen verschillen per persoon, per seizoen en zelfs per dag. Patiënten beschrijven twee verschillende fasen bij een atopische huid, de inactieve fase ('tussenfase') en de acute fase ('flare ups').

"Bij een acute flare up ervaren patiënten lichte tot intense jeuk en een rode tot diep rode atopische huid die schilferig, ongelijkmatig tot gezwollen en pijnlijk is en zelfs licht kan bloeden."

Tijdens de fase zonder flare up zijn de symptomen een droge tot zeer droge, iets schilferige, geïrriteerde huid (een probleem, geen ziekte, bekend als xerose) en het getroffen gebied kan kleine, herstelde barsten bevatten. 

Net zoals de problemen die door irritatie van de huid zelf ontstaan, kan eczeem in het gezicht leiden tot verdere fysieke en psychische klachten, zoals slaapgebrek, discriminatie, stress en een algemeen gebrek aan zelfvertrouwen. Als gevolg hiervan passen patiënten vaak hun kleding, eetgewoonten en make-up aan en laten zij soms activiteiten schieten. Relaties kunnen zelfs onder druk komen te staan als de patiënt het gevoel heeft dat de symptomen van de atopische huid in het gezicht hem of haar minder aantrekkelijk maken.

1. Jouw huid droog en rood is en in tegenstelling tot een droge en zeer droge huid is een atopische huid niet te genezen, maar alleen te beheersen.
2. Jouw huid geneigd is tot schilferen, dikker worden en barsten. De huid jeukt intens en heeft de neiging om rood te worden en te gaan ontsteken. Dit wordt niet alleen veroorzaakt door een tekort aan vocht, maar ook door verstoring van de vetzuurstofwisseling, wat leidt tot afbraak van de huidbarrièrefunctie.
3. Jouw droge, atopische huid onderhevig is aan flare ups.

Vraag als je twijfelt over jouw symptomen advies aan een arts of een dermatoloog.

Er bestaat geen bewijs voor een enkelvoudige oorzaak van eczeem in het gezicht. En er is, helaas, geen remedie. Wel kan het vermijden van triggers en dagelijkse proactieve, intensieve verzorging de gezonde fasen van eczeem in het gezicht verlengen. Een acute behandeling biedt snel verlichting en herstel van de symptomen bij een flare up.

Er zijn theorieën over een atopische huid met betrekking tot erfelijkheid en milieufactoren. Deze theorieën zijn:

• Genetische aanleg. Atopische dermatitis is de meest voorkomende vorm van eczeem in het gezicht en is nauw verbonden met astma en hooikoorts.

"Een kind waarvan beide ouders aan atopische dermatitis lijden, heeft een kans van 60% tot 80% dat het de ziekte van de ouders erft."

• Klimaat/verontreiniging. Wonen in een ontwikkeld land, een stad (vooral een stad met een hogere mate van milieuverontreiniging) of in een koud klimaat lijken het risico op eczeem in het gezicht te verhogen. Bijvoorbeeld, Jamaicaanse kinderen in Londen hebben twee keer zoveel kans om atopische dermatitis te ontwikkelen als kinderen die in Jamaica wonen.
• Geslacht. Vrouwen zijn iets vatbaarder voor atopische dermatitis dan mannen.
• De leeftijd van de moeder bij de geboorte van het kind. Hoe ouder de moeder, des te groter de kans dat een kind eczeem in het gezicht ontwikkelt.

Er zijn vier pathogene factoren voor een atopische huid in het gezicht:

1. Erfelijk tekort aan filaggrine; een tekort aan natuurlijke vochtinbrengende factoren, zoals aminozuren.
2. Een verstoorde lipidenstofwisseling in de opperhuid (ceramiden, cholesterol en vrije vetzuren) en een verzwakte vorming van barrièrelipiden.

Deze leiden tot een droge huid met een verstoorde barrièrefunctie. Hierdoor kunnen besmettelijke stoffen gemakkelijk binnendringen:

3. Bacteriegroei (staphylococcus aureus) en de afscheiding van superantigenen.
4. Milieu-invloeden zoals irriterende, allergene en verontreinigende stoffen.

Droge, geïrriteerde huid leidt tot ontstekingen en jeuk. Constante jeuk kan tot krabben leiden. Dit verstoort de huidbarrière en hierdoor ontstaat weer een vochtige omgeving waarin bacteriën kunnen groeien. Dit veroorzaakt vervolgens irritatie, gevolgd door jeuk en ontstekingen. En zo gaat de Atopische Huid Cyclus maar door (zie afbeelding).

Er zijn andere invloeden die de bestaande symptomen van eczeem in het gezicht kunnen verergeren, hoewel deze per persoon verschillen. Dit zijn:

• bepaalde soorten voedingsmiddelen en dranken (in het bijzonder zuivelproducten, noten, schaal- en schelpdieren en alcohol)
• allergenen (huismijt, pollen en/of stof) 
• formaldehyde
• wasmiddelen
• stress
• slapeloosheid
• transpiratie
• sigarettenrook

Lees meer over factoren die de huid beïnvloeden.

Hoewel er geen remedie is tegen de symptomen van atopische dermatitis, kunnen zij wel worden beheerst door middel van consistente en regelmatige verzorging.

Emollientia (ook vochtinbrengende producten genoemd) zijn belangrijk voor deze huidverzorging en zij moeten dagelijks worden gebruikt, ongeacht of de patiënt zich in een actieve of inactieve fase bevindt. Dit zijn lotions, gezichtscrèmes, zalven en bad/doucheproducten die olie op de (atopische) huid aanbrengen en helpen om deze soepel en gehydrateerd te houden en tegelijkertijd tegen irriterende stoffen te beschermen. Dit helpt ook om jeuk te voorkomen en kan de frequentie van flare ups verlagen.

De rol van emollientia is om flare ups van atopische dermatitis te voorkomen. Dit wordt de basisverzorging van eczeem in het gezicht genoemd.

Belangrijke ingrediënten in emollientia kunnen zijn:

• Omega-6 vetzuren uit teunisbloemolie en druivenpitolie. Deze verzachten en voeden de zieke huid en vullen tegelijkertijd de natuurlijke beschermende huidbarrière aan.
• Licochalcone A (een extract uit de zoethoutwortel). Dit is een natuurlijke ontstekingsremmer en antioxidant die roodheid vermindert en ontstekingen verzacht.

Medische behandelingen, zoals plaatselijk aangebrachte zalven (doorgaans met hydrocortison), pakken de symptomen van flare ups aan en helpen eventuele ontstekingen en jeuk te verminderen van een atopische huid in het gezicht.

Corticosteroïden zijn zeer effectief en werken snel en verlichten de jeuk bij zware flare ups. Dit is echter geen permanente oplossing voor de lange termijn, omdat langdurig gebruik negatieve bijwerkingen heeft. Deze producten kunnen ook niet op grote delen van de huid worden aangebracht en zij verliezen hun werking bij continu gebruik.

• Een lage temperatuur (vooral 's nachts) is goed omdat transpireren juist jeuk veroorzaakt.
• Basisverzorginsgproducten kunnen het beste in de koelkast worden bewaard, omdat het aanbrengen van gekoelde crèmes en lotions extra verlichting bij jeuk geeft.
• Make-up kan wel worden gedragen, maar u kunt het beste producten voor de gevoelige huid gebruiken. 
• Een dagboek kan helpen om na te gaan of bepaalde voedingsmiddelen of dranken de symptomen van eczeem in het gezicht beïnvloeden
• Vakantiebestemmingen op plaatsen met klimaattherapie, zoals de Noordzee, de Atlantische Oceaan, de Dode Zee, de Middellandse Zee of hoog in de bergen kunnen helpen.
• Ontspanningsoefeningen zoals yoga en mediteren kunnen helpen de stress te verminderen, één van de factoren die eczeem in het gezicht kunnen beïnvloeden.
• Bij jeuk is het beter om op de huid te kloppen in plaats van te krabben. Kloppen kalmeert de huid zonder deze te beschadigen. Dep na het douchen de huid voorzichtig bijna droog en breng onmiddellijk een crème/lotion aan.
• Houd de nagels van kinderen kort en glad om ontstekingen door krabben te voorkomen.
• Vermijd mechanische irritatie zoals harde sponzen.

Vraag als je twijfelt over hoe je de symptomen het beste kunt beheersen advies aan een arts of een dermatoloog.